فقدان نماسازی در بدنه‌های شهری زنجان

بناها و ساختمان‌ها از عناصر مهم کاربردی تشکیل دهنده فضاهای شهری هستند و نمای ساختمان‌ها آفریننده سیما و منظر شهری برای شهروندان محسوب می‌شود.

امروزه اهمیت نماهای ساختمانی برای داشتن شهری زیبا در حوزه معمای و شهرسازی بسیار اهمیت دارد و شهرهای توسعه یافته دنیا برای داشتن بافتی همگن و زیبا و چشم نواز شهری در تلاشند، نماهای مناسبی در سطح شهر خلق کنند.

بافت شهری عنصری است که موجودیت و هویت خود را مدیون تک تک عناصری است که در آن به کار می‌رود و قطعاً ساختمان و نمای آن در یک شهر مهمترین عضو ساختاری این هویت است.

یکی از مولفه‌های مهم در داشتن شهری زیبا داشتن ساختمان‌های زیبا و با اصالت است. یک ساختمان زیبا و با هویت فارغ از طراحی پلانی مناسب باید یک نمای مناسب نیز داشته باشد. نمایی که امروز در شهر زنجان شاهد بی‌توجهی به آن هستیم. شهر زنجان در کنار همه مشکلات شهری با عدم همخوانی و دلنشینی نماهای ساختمانی مواجه است.

عدم همخوانی بین جنبه همگانی و شهری با دیدگاه‌های فردی در صورتی می تواند بی اهمیت باشد که ساختمان جزیی از یک کل (شهر) در نظر گرفته نشود و ارتباطات آن با محیط اطراف انکار شود. البته این موضوع، ارزش هیچکدام از این دو بخش (نمای ساختمان و نمای شهری) را به تنهایی از بین نمی‌برد. موضوعی که در شهر زنجان به وضوح شاهد آن هستیم. جزیره‌ای عمل کردن هر ساختمان و فرد نگریستن به هر ساختمان بدون بدنه شهری موجود مشکلی جدی در شهر زنجان است.

عدم همخوانی بین جنبه همگانی و شهری با دیدگاه های فردی در صورتی می‌تواند بی‌اهمیت باشد که ساختمان جزیی از یک کل (شهر) در نظر گرفته نشود و ارتباط آن با محیط اطراف انکار شود. دیگر زمان گذشته است که به ساختمان به عنوان موجودی صرفاً دارای هویتی مستقل نگریسته شود و پیوستگی هویت آن را با دیگر اجزای شهری که در آن زیست صورت می‌گیرد، نادیده گرفته شود.

نمای هر نمای ساختمان جزئی است از یک کل و تطابق جز با کل در هر سامانه و مجموعه، اصلی است انکار ناپذیر که باید مورد توجه باشد. بافت شهری عنصری است که موجودیت و هویت خود را مدیون تک تک عناصری است که در آن به کار می‌رود و قطعاً ساختمان و نمای هر ساختمان در یک شهر مهم‌ترین عضو ساختاری این هویت است. عدم همخوانی بین جنبه همگانی و شهری با دیدگاه‌های فردی در صورتی می‌تواند بی‌اهمیت باشد که ساختمان جزیی از یک کل (شهر) در نظر گرفته نشود و ارتباطات آن با محیط اطراف انکار شود.

تنها حساسیت ساختاری که بر روی نمای یک ساختمان وجود دارد صرفا هماهنگی با کلیت شهر نیست. بلکه باید نما را شناخت، اهمیت آن را در بافت شهری درک کرد، به کارکرد ویژه آن در نوع خود توجه نمود و در نهایت بر اساس همخوانی با محیطی که در آن به کار می‌رود به ساخت آن اقدام کرد.

این همخوانی با محیط می‌تواند همخوانی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و از همه مهم‌تر فرهنگی باشد. اینجاست که گاهی با نمایی بسیار زیبا و چشم نواز برخورد می‌کنیم که به دلایل مختلف فاقد ارزش است.

با توجه به این توضیحات و با نگاهی به نماهای ساختمانی در شهر زنجان در می‌یابیم که بناهای ساختمانی در شهر زنجان به صورت مستقل عمل کرده و هماهنگی به مجموعه شهر و بناهای دیگر ندارند. حتی بعضا هماهنگی بین نما و کارکرد و جنس بنا نیز دیده نمی‌شود.

با نگاهی به بدنه‌های مختلف شهری در زنجان شاهد خواهیم بود در برخی نقاط قدیمی شهر همچون دور میدان انقلاب که وجه تاریخی نیز دارد بدنه‌ای پیوسته و با رعایت خط آسمان مشخص و متریالی اصیل و همخوان اجرا شده است.

اما در ساخت و سازهای جدید اثری از اصالت و رعایت خط آسمانی مشترک و تعریف شده و در عین حال زیبایی بناها و همخوانی آن‌ها با یکدیگر نیستیم.

شهرهای در کشورمان در راستای توجه به مقوله نمای ساختمان های برنامه‌هایی را به صورت جامع اجرایی کرده‌اند. شهرهایی همچون یزد که بدنه تاریخی آن‌ها در شهر بسیار گستره بالایی دارد زودتر وارد این مقوله شده‌اند.

این شهرهای برای حفظ بدنه تاریخی شهرهای خود و نظم و انتظام بخشی به موضوع نماسازی در ساخت ساختمان‌های جدید قوانینی را مصوب کرده‌اند و در پایان کار و صدور پروانه نسبت به اجرای آن الزاماتی را گنجانده‌اند. در شهر زنجان نیز می‌توان یک اقدام مطالعاتی با توجه به شرایط بومی شهر صورت داد و اقداماتی ولو جزئی برای داشتن شهری منسجم و زیبا به منصه ظهور رساند.